- Prezentowana wystawa przybliży twórczość wielkiego klasyka teatru poprzez prezentowane obiekty, rekwizyty, kostiumy, nagrania filmowe i fotografie opracowane przez krakowski Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka - mówi Jacek Dymitrowski, dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy. - Jednocześnie swoje fotografie zaprezentuje krakowski artysta Jacek Stokłosa. Obie, dopełniające się wystawy stworzą ciekawy obraz postaci i dokonań Tadeusza Kantora, który swoimi działaniami i nową formułą teatru wpisał się na trwale do historii światowej dramaturgii. Kantor sprzeciwiał się zamknięciu teatru w gorsecie profesjonalnych praktyk i założeniu, by teatr był „aparatem scenicznej reprodukcji literatury”, dążąc do uczynienia z niego formy posiadającej swoją niezależną rzeczywistość.
Wystawa poświecona wielkiemu mistrzowi w Muzeum Regionalnym w Dębicy nie jest przypadkowa. Tadeusz Kantor urodził się, bowiem w 1915 w Wielopolu Skrzyńskim. Należy do grona najwybitniejszych artystów polskich II połowy XX wieku. Przez całe życie próbował łączyć różne rodzaje aktywności: był animatorem życia artystycznego, teoretykiem sztuki, malarzem i jednym z pierwszych w Polsce twórców happeningu, lecz przede wszystkim był wybitną osobowością teatru: reżyserem, scenografem i twórcą słynnego Teatru Cricot 2.
Już w czasie okupacji Tadeusz Kantor założył w Krakowie Podziemny Teatr Niezależny. Jego spektakle grane były najczęściej w mieszkaniach prywatnych a jako aktorzy występowali przyjaciele artysty. Doświadczenia te dały początek późniejszym założeniom teatru i sztuki Tadeusza Kantora. Były nimi: idea realności najniżej rangi (przedmiot znaleziony, biedny, przeniesiony z rzeczywistości realnej do świata sztuki), nieustanne odniesienie do śmierci, która dla artysty stał się uosobieniem losu człowieka oraz poszukiwania teatru poza tradycyjnym budynkiem. Idea realności tłumaczy niemal wszystkie jego działania- zarówno obszarze sztuki plastycznej jak teatru.
W 1955 roku grupa plastyków, krytyków i teoretyków sztuki, pod kierownictwem Kantora założyła teatr Cricot 2, nawiązujący do tradycji przedwojennego teatru awangardowego plastyków CRICOT. Charakterystyczne dla „teatralnego stylu Kantora” były odniesienia do śmierci i funkcjonowania pamięci, aktorzy poruszający się i grający jak marionetki, on też wprowadził do teatru elementy ambalażu (opakowania) np. aktorów, celem uczynienia z nich bezkształtnej materii. Z jego działaniami łączy się również pojecie teatru informel (teatru automatycznego, niekontrolowanego) czy teatru zerowego (teatru bez akcji).
Realizacje teatralne pozostają największymi osiągnięciami Kantora. Wysoko ocenia się te, inspirowane tekstami S.I. Witkiewicza („Wariat i zakonnica”, „Nadobnisie i Koczkodany”). Jednak Światowy rozgłos przyniosły mu późniejsze realizacje o niezwykłym klimacie, odwołujące się do biografii autora: „UMARŁA KLASA” (1975), która stała się legendą teatru światowego; „GDZIE SĄ NIEGDYSIEJSZE ŚNIEGI” (1979), „WIELOPOLE, WOELOPOLE”(1980), „NIECH SCZEZNĄ ARTYŚCI „(1985), „NIGDY TU JUŻ NIE POWRÓCĘ” (1988), „DZIŚ SĄ MOJE URODZINY”(1991), wystawiony już pośmiertnie.
Eksperymenty Kantora doprowadziły do granicy teatru pojmowanego tradycyjnie. Dążył do przezwyciężenia sceny, w końcu do całkowitej z niej rezygnacji (w znaczeniu miejsca pozostającego w określonym stosunku do widzów). W swoim teatrze wykorzystywał możliwości, jakie dają przedmioty gotowe, znalezione a wzruszenie uczynił głównym kanałem porozumienia z odbiorcą. W wielu spektaklach uczestniczył bezpośrednio, w pewnym sensie jako „mistrz ceremonii”, czujnie śledząc przebieg akcji.
Jacek Maria Stokłosa, ur. 1944, studia ASP w Krakowie; grafik, fotografik, zajmuje się również grafiką użytkową i wystawiennictwem. Związany ze środowiskiem krakowskiej Galerii "Krzysztofory" i warszawskiej Galerii "Foksal". Założyciel "Drugiej Grupy". Przez wiele lat występował jako aktor w teatrze Cricot 2 Tadeusza Kantora począwszy od spektaklu "Wariat i zakonnica" w roku 1963. Uczestniczył w licznych wędrówkach teatru, dokumentował pracę jego twórcy. Zbiór fotografii z lat 1963-1990 stanowi zapis sztuki a także prywatności Tadeusza Kantora.
Cricoteka to istniejący w Krakowie od 1980 roku Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora. Początkowo działający jako Ośrodek Teatru Cricot 2 założony został z inicjatywy samego artysty. Zgodnie z testamentem Mistrza realizuje zadanie "Żywego Archiwum" twórczości teatralnej Kantora, dla zachowania jego idei bazując na powstałym i przechowywanym w Krakowie unikalnym zbiorze kilkuset obiektów oraz kostiumów ze spektakli Teatru Cricot 2, pism teoretycznych, rysunków i projektów Kantora, rejestracji wideo, dokumentacji fotograficznej, wreszcie tysięcy wielojęzycznych recenzji, czasopism, książek - plonu wieloletnich wędrówek Tadeusza Kantora i jego aktorów, który stale jest rozbudowywany o nowe pozycje i naukowo opracowywany. Cricoteka jest specyficzną instytucją, pełniącą równolegle funkcję archiwum, "muzeum", galerii i placówki naukowej.
Wystawa, która zagości w dębickim Muzeum Regionalnym na 100 dni, została zorganizowana dzięki współpracy i uprzejmości Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie.
